តៃប៉ិ៖ អត្តពលិកតៃវ៉ាន់ ៤នាក់ នឹងប្រកួតប្រជែងក្នុងកីឡា អូឡាំពិករដូវរងានៅទីក្រុងប៉េកាំង នៅសប្តាហ៍ក្រោយ ប៉ុន្តែពួកគេនឹងមិនត្រូវបាន ប្រកាសថាមកពីតៃវ៉ាន់នោះទេ។ អ្វីដែលជាប្រភពនៃការខកចិត្ត សម្រាប់ប្រជាជនតៃវ៉ាន់ជាច្រើន ពិភពលោកបានឮជាយូរមកហើយថា ពួកគេបានប្រកាសថាមកពី “តៃប៉ិចិន” ក្នុងព្រឹត្តិការណ៍កីឡាធំៗ។
តៃវ៉ាន់ត្រូវបានគេដាក់ឈ្មោះ ជាម្ចាស់ផ្ទះក្នុងព្រឹត្តិការណ៍ អូឡាំពិកជាច្រើនឆ្នាំមក ហើយដោយសារតែស្ថានភាព អន្តរជាតិដ៏ពិសេសរបស់ខ្លួន។
ទោះបីជាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យ គ្រប់គ្រងដោយខ្លួនឯង ប្រជាជន ២៣លាននាក់ ដែលមានព្រំដែន រូបិយប័ណ្ណ និងរដ្ឋាភិបាលផ្ទាល់ខ្លួនក៏ដោយ ក៏តៃវ៉ាន់មិនត្រូវបានទទួលស្គាល់ តាមផ្លូវការទូតដោយ ប្រទេសភាគច្រើននោះទេ។
បន្ទាប់ពីសង្គ្រាមស៊ីវិលចិន បានបញ្ចប់នៅឆ្នាំ ១៩៤៩ អ្នកជាតិនិយម និងរដ្ឋាភិបាលសាធារណៈរដ្ឋចិនរបស់ពួកគេ បានភៀសខ្លួនទៅកាន់កោះតៃវ៉ាន់។
កងកម្លាំងកុម្មុយនិស្តរបស់លោក ម៉ៅ សេទុង បានបង្កើតសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន នៅលើដីគោក។ មេដឹកនាំកុម្មុយនិស្តរបស់ទីក្រុងប៉េកាំង មិនដែលគ្រប់គ្រងកោះតៃវ៉ាន់នោះទេ ប៉ុន្តែខ្លួននៅតែចាត់ទុកកោះនេះថា ជាផ្នែកនៃ “ចិនតែមួយ” ហើយបានប្តេជ្ញាថានឹងដណ្តើម យកវានៅថ្ងៃណាមួយដោយ កម្លាំងប្រសិនបើចាំបាច់។
ទីក្រុងប៉េកាំង ព្យាយាមរក្សាទីក្រុងតៃប៉ិ ឲ្យឯកោនៅលើឆាកពិភពលោក និងប្រើប្រាស់ពាក្យតៃវ៉ាន់។ ចិនតៃប៉ិ នោះជាឈ្មោះដែលតៃប៉ិ បានតាំងនៅជាមួយ គណៈកម្មាធិការអូឡាំពិកអន្តរជាតិ (IOC) ក្នុងឆ្នាំ ១៩៨១។ ការសម្រុះសម្រួលនេះនឹងអនុញ្ញាតឱ្យ តៃវ៉ាន់ប្រកួតប្រជែងដោយមិនបង្ហាញខ្លួន ជាប្រទេសអធិបតេយ្យភាព។
ជំនួសឱ្យទង់ជាតិក្រហម និងខៀវរបស់តៃវ៉ាន់ អត្តពលិកតៃវ៉ាន់ ប្រកួតប្រជែងនៅក្រោម “បដាផ្កាផ្លុំ” ដែលជាទង់ជាតិពណ៌ស ដែលកាន់ចិញ្ចៀនអូឡាំពិក។ ដោយឡែកបទចម្រៀង លើកទង់ជាតិប្រពៃណី មិនមែនជាភ្លេងជាតិរបស់តៃវ៉ាន់ ត្រូវបានចាក់នៅពេលអត្តពលិក របស់ខ្លួននៅលើវេទិកា។
ក្រុមអ្នករិះគន់ឲ្យដឹងថា ឈ្មោះនេះគួរឱ្យអាម៉ាស់ ដោយបានកត់សម្គាល់ថា កន្លែងដែលមានជម្លោះ ឬមិនទទួលស្គាល់ផ្សេងទៀត ដូចជាប៉ាឡេស្ទីន ត្រូវប្រើឈ្មោះ និងទង់ជាតិរបស់ពួកគេ។
តើឈ្មោះពីមុនមានអ្វីខ្លះ? នៅឆ្នាំ១៩៥២ ទាំងតៃវ៉ាន់ និងចិន ត្រូវបានអញ្ជើញឱ្យចូលរួមក្នុងកីឡាអូឡាំពិក។ រដ្ឋាភិបាលទាំងពីរបានអះអាងថា តំណាងឱ្យប្រទេសចិន ប៉ុន្តែនៅទីបំផុត តៃវ៉ាន់ បានបោះបង់ចោល ដោយមិនចូលរួម។
៤ឆ្នាំក្រោយមក តៃវ៉ាន់ បានចូលរួមកីឡាអូឡាំពិកជា “Formosa-China” — Formosa គឺជាឈ្មោះដែលពួក នាវិកព័រទុយហ្គាល់ បានផ្តល់ឱ្យកោះនេះក្នុងសតវត្សទី១៦។
ទីក្រុងប៉េកាំងបានធ្វើពហិការមិនចូលរួមហ្គេមទាំងនោះ ហើយចាកចេញពី IOC ពីរឆ្នាំក្រោយមក។ សម្រាប់ហ្គេមឆ្នាំ ១៩៦០ តៃវ៉ាន់បានសម្តែងក្រោមឈ្មោះថា តៃវ៉ាន់ តាមការបញ្ជារបស់ IOC ឡើយ។
ប៉ុន្តែរដ្ឋាភិបាលផ្តាច់ការរបស់តៃវ៉ាន់ នៅពេលនោះបានជំទាស់នឹងឈ្មោះនោះ ដោយពួកគេចង់ក្លាយជា សាធារណៈរដ្ឋចិន (ROC)។ តៃវ៉ាន់បានចូលរួមក្នុងព្រឹត្តិការណ៍អូឡាំពិក ពីរទៀតក្រោមឈ្មោះរបស់ខ្លួន នោះក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៦០។
នៅទស្សវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៧០ ប្រទេសជាច្រើនទៀតបានចាប់ផ្តើម ទទួលស្គាល់ទីក្រុងប៉េកាំង លើកោះតៃវ៉ាន់។ នៅឆ្នាំ ១៩៧២តៃវ៉ាន់ បានចូលរួមក្នុងកីឡា អូឡាំពិកក្នុងនាមជា ROC ជាលើកចុងក្រោយ។
តៃវ៉ាន់បានធ្វើពហិការមិនចូលរួម ព្រឹត្តិការណ៍កីឡាអូឡាំពិកឆ្នាំ១៩៧៦ បន្ទាប់ពីប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះកាណាដា ទាមទារឱ្យខ្លួនប្រកួតប្រជែង ក្នុងនាមជាតៃវ៉ាន់ជំនួសឱ្យ ROC ។
បន្ទាប់មកវាត្រូវបានផ្អាកនៅឆ្នាំ ១៩៧៩បន្ទាប់ពី IOC បានទទួលស្គាល់ទីក្រុងប៉េកាំង ជាស្ថាប័នតំណាងសម្រាប់ប្រទេសចិន។
ពីរឆ្នាំក្រោយមក តៃវ៉ាន់ត្រូវបានអនុញ្ញាត ឲ្យត្រឡប់មកវិញ បន្ទាប់ពីខ្លួនយល់ព្រមចូលរួម ប្រកួតប្រជែងក្នុងនាម ចិនតៃប៉ិ ដែលជាឈ្មោះដែលខ្លួន ធ្លាប់ប្រើតាំងពីពេលនោះមក។
ហេតុអ្វីបានជា ‘តៃវ៉ាន់’ ពេញនិយមម្តងទៀត?
ឥឡូវនេះមានការអំពាវនាវកាន់តែខ្លាំងឡើង ដើម្បីប្រើឈ្មោះតៃវ៉ាន់ នៅឯស៊ីហ្គេមម្តងទៀត។ ចាប់តាំងពីទស្សវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៩០ មក តៃវ៉ាន់បានផ្លាស់ប្តូរពីរបបផ្តាច់ការ ទៅជាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យ ដែលរីកចម្រើនបំផុតមួយនៅអាស៊ី។
អត្តសញ្ញាណជនជាតិតៃវ៉ាន់ ដ៏ប្លែកមួយបានលេចឡើង ជាពិសេសក្នុងចំណោមមនុស្សជំនាន់ក្រោយ។ ការធ្វើប្រជាមតិលើថាតើ “ចិនតៃប៉ិ” គួរតែត្រូវបានផ្លាស់ប្តូរបានធ្វើឡើងនៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៨ ដែលបង្កឱ្យមានការព្រមានពី IOC និងទីក្រុងប៉េកាំង៕
ដោយ ឈូក បូរ៉ា
