គ៊ែរ៖ វាហួសពីការស្រមើលស្រមៃ របស់អាលីអាល់សាឌីថា ការវាយប្រហារភេរវកម្ម ៩/១១ ឆ្នាំ២០០១ ដែលបានកើតឡើងនៅកន្លែងមួយ ដែលនៅឆ្ងាយពីស្រុកកំណើត ប្រទេសអ៊ីរ៉ាក់ របស់លោក នឹងនាំមកនូវបទពិសោធន៍ ដ៏រន្ធត់បំផុតដល់លោក និងគ្រួសាររបស់លោក។
ជាផ្នែកមួយនៃកិច្ចខិតខំ ប្រឹងប្រែងរបស់ខ្លួន ក្នុងការធ្វើសង្គ្រាមពិភពលោក ប្រឆាំងភេរវកម្ម ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងការវាយប្រហារ សហរដ្ឋអាមេរិកបានចូល លុកលុយប្រទេសអ៊ីរ៉ាក់ ដោយបន្សល់ទុកមនុស្សរាប់សែននាក់ ត្រូវបានសម្លាប់និងទីប្រជុំជន និងទីក្រុងជាច្រើន ត្រូវបានបំផ្លិចបំផ្លាញ រួមទាំងទីក្រុងម៉ូស៊ូល ភាគខាងជើងផ្ទះរបស់អាល់សាឌី ផងដែរ។
លោកបានលើកឡើងថា“ ផ្ទះរបស់ខ្ញុំត្រូវបានបំផ្លាញ ហើយខ្ញុំមានកូនម្នាក់ ដែលពិការក្នុងកំឡុង ពេលគ្រាប់បែកធ្លាក់ នៅពេលដែលផ្ទះរបស់ខ្ញុំ ធ្លាក់មកលើយើង” ។ ការទម្លាក់គ្រាប់បែកដែល ធ្វើឡើងដោយក្រុមចម្រុះដឹកនាំ ដោយសហរដ្ឋអាមេរិក នៅឆ្នាំ២០១៦ និង ២០១៧ បានធ្វើឱ្យទីក្រុងចាស់នេះ ត្រូវបានបំផ្លាញទាំងស្រុង។
លោក អាល់សាឌី គ្រាន់តែជាមនុស្សម្នាក់ក្នុងចំណោម ប្រជាជនរាប់លាននាក់ នៅមជ្ឈឹមបូព៌ាដែលជីវិតរបស់ពួកគេ ត្រូវបានប្រែក្លាយទៅជា សោកនាដកម្មមួយ បន្ទាប់ពីមួយផ្សេងទៀត បន្ទាប់ពីអ្វីដែលគេហៅថា “សង្គ្រាមប្រឆាំងភេរវកម្ម” ដែលបានចាប់ផ្តើមកាលពី ២០ ឆ្នាំមុន។
ស្លាកស្នាមសង្គ្រាម ក្នុងរយៈពេលពីរទសវត្សរ៍កន្លងមកនេះ សង្រ្គាម និងសកម្មភាពយោធា ដែលធ្វើឡើងដោយសហរដ្ឋអាមេរិក និងសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់ខ្លួន បានធ្វើឱ្យពិភពលោកទាំងមូលមិនស្ងប់ ជាពិសេសនៅតំបន់មជ្ឈឹមបូព៌ាតែម្ដង។
ការសិក្សានៅសាកលវិទ្យាល័យប្រោន បានរកឃើញថា មនុស្សយ៉ាងតិច ៨ សែននាក់ បានស្លាប់នៅអ៊ីរ៉ាក់ អាហ្វហ្គានីស្ថាន ប៉ាគីស្ថាន ស៊ីរី និងយេម៉ែន ចាប់តាំងពីសហរដ្ឋអាមេរិក បានចាប់ផ្តើមសង្គ្រាមភេរវកម្ម។ យោងតាមការស្រាវជ្រាវចំនួននេះ រួមបញ្ចូលទាំងជីវិត ដែលបាត់បង់ដោយផ្ទាល់ តាមរយៈគ្រាប់បែក និងគ្រាប់កាំភ្លើង នៅក្នុងចំណុចក្តៅៗ ។
នៅអ៊ីរ៉ាក់ តែមួយជនស៊ីវិល ១៨៤,៣៨២នាក់ ទៅ ២០៧,១៥៦ នាក់ត្រូវបានសម្លាប់ដោយផ្ទាល់ នៅក្នុងអំពើហឹង្សាទាក់ទងនឹង សង្គ្រាមរវាងការចាប់ផ្តើមការ ឈ្លានពានរបស់អាមេរិក នៅខែមីនា ឆ្នាំ២០០៣ និងខែតុលា ឆ្នាំ២០១៩ ។
ក្នុងពេលជាមួយគ្នានេះដែរ កងកម្លាំងអាមេរិក បានចោទប្រកាន់ថា បានប្រើប្រាស់សារធាតុអ៊ុយរ៉ានីញ៉ូម នៅក្នុងការប្រយុទ្ធរបស់ពួកគេ នៅទូទាំងប្រទេសអ៊ីរ៉ាក់ ដែលបង្កគ្រោះថ្នាក់ដល់សុខភាព ប្រជាជនក្នុងតំបន់យ៉ាងខ្លាំង។
ម្យ៉ាងទៀតសង្គ្រាម ប្រឆាំងភេរវកម្ម ក៏បានប្រែក្លាយមនុស្ស រាប់សិបលាននាក់ក្លាយជាជនភៀសខ្លួន។ យោងតាមឧត្តមស្នងការ អង្គការសហប្រជាជាតិ ទទួលបន្ទុកជនភៀសខ្លួន ប្រជាជនជាង ៥,៦ លាននាក់ បានរត់ភៀសខ្លួនចេញពីប្រទេសស៊ីរី ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១១ ខណៈមនុស្សរាប់លាននាក់ផ្សេងទៀត ត្រូវភៀសខ្លួននៅក្នុងប្រទេស។
ជំនួសឱ្យការនាំមកនូវស្ថិរភាព និងកាត់បន្ថយកម្រិត នៃអំពើភេរវកម្ម ដូចដែលបានសន្យាសង្គ្រាម ប្រឆាំងភេរវកម្ម បានរុញច្រានតំបន់មជ្ឈឹមបូព៌ា ទៅជាអំពើហិង្សា ភាពវឹកវរ និងអសន្តិសុខយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។
នៅក្នុងប្រទេសស៊ីរី អន្តរាគមន៍របស់អាមេរិក ត្រូវបានធ្វើឡើងក្រោមលេស នៃការប្រយុទ្ធប្រឆាំងក្រុមរ៉ាឌីកាល់ ដូចជាក្រុមរដ្ឋអ៊ីស្លាម។ ទោះយ៉ាងណាអ្នកជំនាញ ខាងនយោបាយស៊ីរីលោក អ៊ីម៉ាដ សាឡឹម បានលើកឡើងថា អត្ថិភាពរបស់អាមេរិក នៅក្នុងតំបន់គ្រាន់តែនាំមកនូវ“ ការបំផ្លិចបំផ្លាញ និងមហន្តរាយប៉ុណ្ណោះ” ។
លោក Muhammad Omari អ្នកជំនាញនយោបាយ ស៊ីរីម្នាក់ទៀតបានលើកឡើងថា ការគំរាមកំហែងភេរវកម្ម នៅតែមាននៅក្នុងប្រទេសស៊ីរី ហើយក្រុមភេរវករត្រូវបាន“ គ្រប់គ្រងដោយ មហាអំណាចបរទេស” ដែលតែងតែផ្តល់អាវុធ និងឧបករណ៍ដល់ពួកគេ ដើម្បីពន្យារអាយុជីវិតរបស់ពួកគេ និងធ្វើឱ្យប្រទេសកាន់តែ អស្ថិរភាពបន្ថែមទៀត។
លោកបានបន្ដថា ភាពញឹកញាប់នៃអំពើភេរវកម្ម និងភាពជ្រុលនិយមមានកម្រិតទាប ជាងមុនពេលកងកម្លាំងអាមេរិក ចូលទៅក្នុងប្រទេសស៊ីរី ជាងពេលក្រោយនៃការ ចូលមកដល់នៃវត្ដមាន មហាអំណាចមួយនេះ។
លោក Hashim al-Shamma អ្នកស្រាវជ្រាវផ្នែកនយោបាយ នៅមជ្ឈមណ្ឌលអភិវឌ្ឍន៍ច្បាប់ អ៊ីរ៉ាក់បានលើកឡើងថា សហរដ្ឋអាមេរិក បានបង្កើត“ រដ្ឋដែលបរាជ័យ និងកំពុងមានជម្លោះ” នៅក្នុងប្រទេសអ៊ីរ៉ាក់ ហើយ“ បដាប្រជាធិបតេយ្យ” របស់ខ្លួន មិនទទួលបានអ្វីវិជ្ជមានឡើយ ៕
ដោយ ឈូក បូរ៉ា
