ប៉ារីស៖ ទូរទស្សន៍សិង្ហបុរី Channel News Asia បានផ្សព្វផ្សាយនៅថ្ងៃទី៧ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៣ថា ក្រុមអ្នកជំនាញបានលើកឡើងថា កត្តារួមផ្សំគ្នាបានធ្វើឱ្យការរញ្ជួយដីដ៏ខ្លាំង ដែលបានវាយប្រហារប្រទេសតួកគី និងស៊ីរី កាលពីព្រឹកថ្ងៃចន្ទ ពិសេសសម្លាប់មនុស្ស រួមទាំងពេលវេលា ទីតាំង ខ្សែបន្ទាត់ខុសប្រក្រតី និងសំណង់អគារបាក់រលំ ។
មនុស្សជាង ៣.៧០០នាក់ ត្រូវបានសម្លាប់ដោយ គ្រោះរញ្ជួយដីកម្រិត៧,៨រ៉ិចទ័រ នៅជិតព្រំដែនស៊ីរីនៃប្រទេសតួកគី ដោយចំនួនអ្នកស្លាប់ត្រូវបានគេរំពឹងថា នឹងកើនឡើងថែមទៀត ខណៈដែលការរញ្ជួយដី បានកើតឡើងពេញមួយថ្ងៃ ។
ការរញ្ជួយដីនេះបានបណ្តាលឱ្យ មានការបំផ្លិចបំផ្លាញបែបនេះ មួយផ្នែកដោយសារតែថាមពលរបស់វា ហើយវាគឺជាការរញ្ជួយដីខ្លាំងបំផុត ដែលបានវាយប្រហារប្រទេសតួកគី ចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៣៩ ហើយដោយសារតែវា បានវាយប្រហារតំបន់ ដែលមានប្រជាជនរស់នៅ ។
ហេតុផលមួយទៀតគឺថា គ្រោះរញ្ជួយដីនេះបានកើតឡើង នៅម៉ោង៤និង១៧នាទីព្រឹក ដែលមានន័យថា មនុស្សដែលកំពុងដេកត្រូវបាន “ជាប់គាំងនៅគ្រាដែលផ្ទះរបស់ពួកគេដួលរលំ” លោក Roger Musson សហការីស្រាវជ្រាវកិត្តិយសនៅ ឯBritish Geological Survey បានប្រាប់ដល់ទីភ្នាក់ងារព័ត៌មាន AFP យ៉ាងដូច្នេះ ។
អ្នកនិពន្ធសៀវភៅ The Million Death Quake បានលើកឡើងថា ការសាងសង់អគារក៏មិនគ្រប់គ្រាន់ សម្រាប់តំបន់ដែលងាយរងគ្រោះ នឹងការរញ្ជួយដីដ៏ធំនោះទេ ។ នោះអាចមួយផ្នែកដោយសារតែ ខ្សែបន្ទាត់ដែលរញ្ជួយដី បានស្ងប់ស្ងាត់កាលពីថ្មីៗនេះ ។
ប្រទេសតួកគីស្ថិតនៅក្នុងតំបន់រញ្ជួយដី សកម្មបំផុតមួយរបស់ពិភពលោក ។ គ្រោះរញ្ជួយដីនៅតាមបណ្តោយ ផ្លូវកាត់អាណាតូលៀន ខាងជើង ក្នុងតំបន់ Duzce ភាគខាងជើងប្រទេសតួកគី បានសម្លាប់មនុស្សជាង ១៧.០០០នាក់ក្នុងឆ្នាំ១៩៩៩ ។
ប៉ុន្តែការរញ្ជួយដីកាលពីថ្ងៃចន្ទ បានកើតឡើងនៅផ្នែកម្ខាងទៀតនៃប្រទេស តាមបណ្តោយផ្លូវតូចនៃ អាណាតូលៀនខាងកើត ។
លោក Musson បានលើកឡើងថា កំហុសឆ្គងនៃ អាណាតូលៀនខាងកើត មិនមានការរញ្ជួយដីកម្រិត៧រ៉ិចទ័រ អស់រយៈពេលជាង ២សតវត្សមកហើយ ដែលអាចមានន័យថា មនុស្សកំពុង “ធ្វេសប្រហែស ថាតើ វាមានគ្រោះថ្នាក់ប៉ុណ្ណា” ។
លោក Musson លើកជាទ្រឹស្ដីថា ដោយសារតែវាមានរយៈពេល យូរណាស់មកហើយ ចាប់តាំងពីការរញ្ជួយដីដ៏ធំចុងក្រោយនេះ “ថាមពលច្រើន” ប្រហែលជាបានបង្កើតឡើង ឲ្យមានការរញ្ជួយដីដូច្នេះ ។ លោកបានឲ្យដឹងទៀតថា កម្លាំងនៃការរញ្ជួយដីកាលពីថ្ងៃចន្ទ រួមទាំងការរញ្ជួយដ៏ធ្ងន់កម្រិត៧,៥ រ៉ិចទ័រ ទើបបានកើតឡើងដូចជាទ្រឹស្តីបែបនេះ ៕
ប្រែសម្រួលដោយ៖ ម៉ៅ បុប្ផាមករា
