តើការចោទអង្គការសហប្រតិបត្តិការសៀងហៃថាជា អាយ៉ងរបស់ចិន ឬជា “ណាតូក្រហម ជាការពិតទេ?
បរទេស៖ អង្គការសហប្រតិបត្តិការសៀងហៃ (SCO) គឺជាអង្គការនយោបាយ សន្តិសុខ និងសេដ្ឋកិច្ចអឺរ៉ាស៊ី ដោយមានការចូលរួមពីមហាអំណាចនុយក្លេអ៊ែរជាច្រើនដូចជា ចិន រុស្ស៊ី និងឥណ្ឌា។ ត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ 2001 , SCO បានទទួលមរតកពី “Shanghai Group” ដែលមុខងារដើមគឺដោះស្រាយជម្លោះព្រំដែននៅអាស៊ីកណ្តាលក្នុងសម័យក្រោយសង្គ្រាមត្រជាក់។ SCO ត្រូវបានគេចោទប្រកាន់ជាយូរមកហើយថា បានប្រឆាំងនឹងអាមេរិកជា “អង្គការណាតូក្រហម” និងជាឧបករណ៍ដើម្បីបង្ហាញពីឥទ្ធិពលរបស់ចិន និងរុស្ស៊ី។ យ៉ាងណាមិញ តើការចោទប្រកាន់ទាំងនេះត្រឹមត្រូវទេ?
យោងតាមសារព័ត៌មាន RFI ជាភាសាវៀតណាម ចេញផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី១ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២៥ បានឱ្យដឹងថា SCO គឺជាអង្គការសន្តិសុខក្នុងតំបន់ដ៏ធំបំផុតរបស់ពិភពលោកទាក់ទងនឹងសេដ្ឋកិច្ច ប្រជាជន និងតំបន់។ ជាពិសេសថែមទៀតនោះ , SCO មានចំនួន 42% នៃចំនួនប្រជាជនពិភពលោក និង 24% នៃ GDP និងគ្របដណ្តប់ 66% នៃទ្វីបអឺរ៉ាស៊ី។
ដំបូងឡើយ អង្គការនេះបានប្រមូលផ្តុំប្រទេសចិន រុស្ស៊ី កាហ្សាក់ស្ថាន តាហ្ស៊ីគីស្ថាន កៀហ្ស៊ីស៊ីស្ថាន និងអ៊ូសបេគីស្ថាន ដោយមានគោលដៅធានាសន្តិសុខ រួមទាំងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងអំពើភេរវកម្ម ការបំបែកខ្លួន ភាពជ្រុលនិយមសាសនា និងឧក្រិដ្ឋកម្មឆ្លងដែន។ ក្រោយមក វិសាលភាពនៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ ត្រូវបានពង្រីកទៅគ្រប់វិស័យនៃជីវិតនយោបាយ ជាពិសេសសេដ្ឋកិច្ច និងថាមពល។ រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន អង្គការនេះរួមមានសមាជិកចំនួន ១០, អ្នកសង្កេតការណ៍ ២ និងដៃគូសន្ទនាចំនួន ១៥ ដោយពង្រីកវិសាលភាពនៃអឺរ៉ាស៊ីដើមដល់តំបន់មជ្ឈិមបូព៌ា អាហ្វ្រិកខាងជើង អាស៊ីខាងត្បូង និងអាស៊ីអាគ្នេយ៍។ ដូច្នេះហើយ អង្គការនេះមិនមានសារៈសំខាន់ភូមិសាស្ត្រនយោបាយតូចតាចទេ ជាពិសេសនៅក្នុងបរិបទបន្ថយឥទ្ធិពលលោកខាងលិចបន្តិចម្តងៗក្នុងបញ្ហាពិភពលោក ។
ការចោទប្រកាន់ទូទៅបំផុតមួយអំពី អង្គការសហប្រតិបត្តិការសៀងហៃ (SCO) ទាក់ទងនឹងការប្រឆាំងនឹងជនជាតិអាមេរិក។ យោងតាមវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ និងយុទ្ធសាស្ត្រ (IRIS) ការចោទប្រកាន់ទាំងនេះ គឺផ្អែកលើអវត្តមាននៃប្រទេសលោកខាងលិច ឬសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់ពួកគេពីអង្គការនេះ។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ អ្នកជំនាញ Cédric Garrido បានចង្អុលបង្ហាញថា នេះមិនត្រឹមត្រូវទេ ដោយសារប្រទេសជាដៃគូរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកជាច្រើនដូចជា ឥណ្ឌា តួកគី អារ៉ាប៊ីសាអូឌីត អារ៉ាប់រួម និងអេហ្ស៊ីប ឥឡូវនេះបានចូលរួមជាមួយ SCO ក្នុងនាមជាសមាជិក ឬដៃគូសន្ទនា។
ជាងនេះទៅទៀត សកម្មភាពរបស់អង្គការសហប្រតិបត្តិការសៀងហៃ គឺផ្តោតជាចម្បងលើបញ្ហាសន្តិសុខផ្ទៃក្នុង និងមិនឆ្លុះបញ្ចាំងពីរបៀបវារៈដែលលាក់កំបាំង ឬចេតនាជាយុទ្ធសាស្ត្រដើម្បីទប់ទល់នឹងផលប្រយោជន៍របស់សហរដ្ឋអាមេរិកឡើយ។ ប្រសិនបើមានការធ្លាក់ចុះនៃឥទ្ធិពលរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក វាគឺជាផលវិបាកដោយចៃដន្យនៃគោលនយោបាយដែលបានអនុវត្ត មិនមែនជាគោលដៅចុងក្រោយនោះទេ។ វិធានការ “ការបង្រួបបង្រួម” តែមួយគត់ដែលមិនធ្លាប់មានគឺការទាមទារសម្រាប់ផែនទីបង្ហាញផ្លូវដើម្បីបិទមូលដ្ឋានទ័ពអាមេរិកនៅអាស៊ីកណ្តាលក្នុងឆ្នាំ 2005 ភ្លាមៗបន្ទាប់ពីមូលដ្ឋាន Karshi-Khanabad ក្នុងប្រទេស អូបេគីស្ថាន ត្រូវបានបិទក្រោមសម្ពាធពីរដ្ឋាភិបាលបន្ទាប់ពីទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកទាក់ទងនឹងការបង្ក្រាបការបះបោរ Andijan ។
ការចោទប្រកាន់ទីពីរគឺថា SCO គឺជាសម្ព័ន្ធមិត្តយោធា ដែលច្រើនតែគេហៅថាជា «អង្គការណាតូក្រហម»។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ វិទ្យាស្ថាន IRIS អះអាងថា អង្គការសហប្រតិបត្តិការសៀងហៃ មិនមានលក្ខណៈនៃសម្ព័ន្ធភាពយោធាទេ។ ធម្មនុញ្ញរបស់សម្ព័ន្ធនេះ មិនមានសមមូលទៅនឹងមាត្រា 5 របស់ណាតូ មិនប្តេជ្ញាចំពោះការធានាសន្តិសុខទៅវិញទៅមក ហើយចែងថាអង្គការនេះមិនត្រូវបានដឹកនាំប្រឆាំងនឹងប្រទេសទីបីណាមួយទេ ដែលជាគោលការណ៍ជាមូលដ្ឋានដែលជារឿយៗត្រូវបានបញ្ជាក់ម្តងទៀត។ SCO មិនមែនជាយន្តការសន្តិសុខសមូហភាពទេ។ វាមិនមានកម្លាំងប្រតិកម្មរហ័ស មិនដូចអង្គការណាតូ ឬអង្គការសន្ធិសញ្ញាសន្តិសុខសមូហភាព (CSTO) នោះទេ។ សមយុទ្ធយោធារួមគ្នាមានការចូលរួមតែកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធរបស់សមាជិកម្នាក់ៗប៉ុណ្ណោះ ដែលជានិមិត្តរូបសុទ្ធសាធ និងជួយអភិវឌ្ឍសមត្ថភាពនៃប្រទេសនានាក្នុងការសម្របសម្រួល ពង្រាយ សម្របសម្រួល និងអន្តរាគមន៍៕
ប្រែសម្រួលៈ ណៃ តុលា
