យោងតាមការផ្សាយ BBC ថ្ងៃ ១៩ ខែ ធ្នូ ឆ្នាំ២០១៩ វិបត្តិកំពុងឡោមព័ទ្ធ ទន្លេមេគង្គ ច្រាំងទន្លេកំពុងបាក់ ហើយមនុស្សកន្លះលាននាក់ កំពុងប្រឈមនឹង ការបាត់បង់ផ្ទះសម្បែង។
ប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីទាំងមូល នៃទន្លេនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ កំពុងរងការគំរាមកំហែង ដោយសារតែតម្រូវការខ្សាច់ របស់ពិភពលោក ។
បូមចេញពីបាតទន្លេដ៏ធំនេះ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងវៀតណាម ខ្សាច់គឺជាធនធានមួយ ក្នុងចំណោមធនធាន ដែលគេស្វែងរកបំផុត នៅលើផែនដី ។ រហូតដល់ទៅ ៥០ ពាន់លានតោន ត្រូវបានបូម ទូទាំងពិភពលោក ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ដែលជាឧស្សាហកម្មទាញ យករ៉ែធំជាងគេនៅលើពិភពលោក ។
សាស្ត្រាចារ្យវិទ្យាសាស្ត្រទន្លេ លោកស្ទេផានដាប៊ី នៅសាកលវិទ្យាល័យ Southampton មានប្រសាសន៍ថា“ ការបូមយកកំពុងកើតឡើង ក្នុងអត្រាមួយដែលយើង អាចដឹងតាមតារាសាស្ត្រ គឺការផ្លាស់ប្តូរតាមបែប ឧស្សាហកម្ម នៃរូបរាងភពផែនដីនេះ ។
ការសិក្សារបស់គាត់លើ ទន្លេមេគង្គក្រោម បង្ហាញថា បាតរបស់វាត្រូវបានស្រុតធ្លាក់ ចុះរាប់សិបម៉ែត្រ ក្នុងរយៈពេលតែប៉ុន្មានឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ បាក់ច្រាំងចុះប្រវែង ជាងរាប់រយគីឡូម៉ែត្រ ដែលសុទ្ធតែស្ថិត ក្នុងដំណើរស្វែងរកខ្សាច់ ។
រាប់ចាប់ពីផ្លូវហាយវេ រហូតដល់ មន្ទីរពេទ្យ ខ្សាច់គឺជាសមាសធាតុចាំបាច់សម្រាប់ឧស្សាហកម្មផ្សេងៗគ្នា ដូចជាគ្រឿងសំអាង ជី និងផលិតកម្មដែកថែប និងជាពិសេសស៊ីម៉ងត៍។
អង្គការសហប្រជាជាតិ បានអោយដឹងថាក្នុងរយៈពេល ២ ទសវត្សចុងក្រោយនេះ តម្រូវការបានកើនឡើង ដល់ទៅបីដង។
ប្រទេសចិនបានប្រើប្រាស់ខ្សាច់ច្រើន នៅចន្លោះឆ្នាំ ២០១១ និង ២០១៣ ពោលគឺច្រើនជាងសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលបានប្រើប្រាស់ នៅក្នុងសតវត្សរ៍ទី ២០ ដូចដែលប្រទេសនេះបានសាងសង់ ទីប្រជុំជននៅតាមតំបន់ ជនបទរបស់ខ្លួន ។
ដីខ្សាច់ក៏ត្រូវបានគេប្រើ ដើម្បីបោសសំអាតដីយ៉ាងច្រើនផងដែរ – ឥឡូវនេះប្រទេសសឹង្ហបុរីមានទំហំធំជាង ២០ ភាគរយបើប្រៀបធៀបទៅនឹងពេលនៃឯករាជ្យកាលពីឆ្នាំ ១៩៦៥ ។
លោកប៉ាស្កាល់ប៉ាធូហ្សី នៃកម្មវិធីបរិស្ថានរបស់អង្គការ សហប្រជាជាតិមានប្រសាសន៍ថា“ ជារៀងរាល់ឆ្នាំយើងបានបូមខ្សាច់គ្រប់គ្រាន់ ដើម្បីសាងសង់ជញ្ជាំងកំពស់ ២៧ ម៉ែត្រ និងទទឹង ២៧ ម៉ែត្រ ទូទាំងពិភពលោក ។
មិនមានខ្សាច់ចាស់(old sand)ណាមួយនឹងធ្វើបានទេ ដូច ជាដីខ្សាច់វាលខ្សាច់ ( Desert sand) វាម៉ត់ពេក ដែលយើងមិនអាចយកមកធ្វើខ្សាច់ សម្រាប់ចាក់បេតុងបាននោះទេ។ ហើយក៏មិនមែនជាប្រភេទ ដែលគេត្រូវការ ដើម្បីធ្វើកញ្ចក់ ឬប្រើនៅក្នុងឧស្សាហកម្ម អេឡិចត្រូនិចនោះដែរ ។
នោះហើយ ជាមូលហេតុ ដែលដីខ្សាច់ត្រូវបានគេស្វែង រកពីខ្សាច់កកើតយូរ មកហើយនៅក្នុងកន្លែងយកថ្ម -ទាញយកឋិតិវន្ត ឬតាមរយៈអ្វីដែលគេហៅថាការទាញ យកថាមពលពីសមុទ្រ និងទន្លេដូចជាទន្លេមេគង្គ ។
លោក Peduzzi មានប្រសាសន៍ថា ការបូមខ្សាច់ដោយថា មវន្តអាចធ្វើឱ្យខូចខាតជាពិសេស: “ខ្សាច់គឺជាផ្នែកមួយ នៃប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីនិង ដើរតួយ៉ាងសំខាន់ បើបាត់បង់ នាំអោយមានផល ប៉ះពាល់ជីវៈចម្រុះ ការរីងស្ងួត និងបង្កើនកំហាប់អំបិល” ។
វាមិនត្រឹមតែជាការគំរាមកំហែង ដល់មនុស្សប៉ុណ្ណោះទេ ។ ទន្លេមេគង្គគាំទ្រដល់ជលផលទឹកសាប ធំជាងគេបំផុតនៅលើពិភពលោក ដែលផ្តល់ប្រភពស្បៀង អាហារដល់ប្រជាជន ៦០ លាននាក់ ដែលរស់នៅក្នុងតំបន់ស្តុកទឹក។ អង្គការ WWF បានរាប់បញ្ចូលប្រភេទត្រីចំនួន ៨០០ ប្រភេទ និងមួយក្នុងចំណោមចំនួនធំបំផុតដែលនៅសល់ គឺផ្សោតអ៊ីរ៉ាវ៉ាឌី ដែលជិតផុតពូជរស់នៅទីនោះ ។
យោងតាមអង្គការសប្បុរសធម៌អភិរក្ស WWF និងគណៈកម្មការទន្លេមេគង្គ បាតនៃផ្លូវទឹកមេ នៃតំបន់ដីសណ្តទន្លេមេគង្គ បានបាត់បង់ ស្មើនឹង ១,៤ ម៉ែត្រក្នុងរយៈពេល ១០ឆ្នាំ តាំងពី ២០០៨ ហើយចន្លោះពី កម្ពស់ ២ ទៅ ៣ ម៉ែត្របានបាត់បង់ចាប់តាំងពីឆ្នាំ ១៩៩០ មក ។
Research in Nature, បានចេញផ្សាយ កាលពីខែមុននិយាយថា ការបូមខ្សាច់នៅលើដងទន្លេប្រវែង ២០ គីឡូម៉ែត្រ (១២.៥ ម៉ាយល៍) គឺ“ មិនស្ថិតស្ថេរ” ព្រោះវាមិនអាចត្រូវបានជំនួសដោយ ដីល្បាប់ធម្មជាតិបានលឿន ពីតំបន់ខាងលើ ។ មិនមែនមានតែទន្លេមេគង្គមួយ ជាកន្លែងដែលការចាប់យកខ្សាច់ កំពុងបង្កើតភាពចម្រូងចម្រាសទេ។ ឧទាហរណ៍នៅប្រទេសកេនយ៉ានិងឥណ្ឌាក៏មានការប៉ះទង្គិចគ្នាដោយអំពើហឹង្សាលើធនធានដែលត្រូវបានគេប្រើប្រាស់ ក្នុងអត្រា ១៨ គីឡូក្រាមសម្រាប់មនុស្សម្នាក់ៗ នៅលើភពផែនដីរាល់ថ្ងៃ ។
ដូច្នេះតើពិភពលោកកំពុងអស់ខ្សាច់មែនទេ? លោក Mark Russell នាយកសមាគមផលិតផលរ៉ែអង់គ្លេស និយាយថា មិនមានខ្សាច់នៅសល់ច្រើនទេ ប៉ុន្តែយើងត្រូវពឹងផ្អែកលើការ ស្វែងរកខ្សាច់បន្ថែមដោយលំបាក ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា“ នេះជាបញ្ហាសកល ដែលវាត្រូវបានគេប្រើបនរាស់នៅតាមមូលដ្ឋាន វាជាធនធាន ដែលគ្មាននរណាម្នាក់ គិតអំពីនោះទេ” ។
វិធីមួយដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហានេះ គឺដោយមើលវិធីប្រើប្រាស់ខ្សាច់ នៅវាលខ្សាច់ (desert sand) ដែលសំបូរនៅលើពិភពលោក ។ អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រមកពី Imperial College London បានយកខ្សាច់ម៉ត់ នៅវាលខ្សាច់ និងអភិវឌ្ឍសម្ភារៈអគារមួយដែលពួកគេបានហៅថា“ ហ្វីលីត (Finite)” ។ វាមានកម្លាំងដូចគ្នានឹងបេតុងលំនៅដ្ឋានដែរ ៕
