កម្ពុជាជាប្រទេសដែលបានឆ្លងកាត់របបអានានិគមន៍ អស្ថិរភាពនិងបែកបាក់ផ្ទៃក្នុង ហើយក្នុងរយៈពេល ១ ទសវត្សរ៍ចុងក្រោយនេះ កេរ្តិ៍ឈ្មោះកម្ពុជាលើឆាកអន្តរជាតិក៏ទទួលរងនូវផលប៉ះពាល់ដោយសារតែបទល្មើស អនឡាញន៍។ ប៉ុន្តែស្របពេលដែលគណៈរដ្ឋមន្ត្រីថ្មីត្រូវបានបង្កើតឡើង កម្ពុជាកំពុងតែឈានចូលយុគសម័យនៃកំណែទម្រង់ថ្មីបែបវិជ្ជមាន កម្ពុជានឹងមានការប្រែប្រួលនិងរីកចម្រើនជាបន្តបន្ទាប់គួរឱ្យកត់សម្គាល់នាពេលអនាគតដ៏ខ្លី ការប្រែប្រួលនេះនឹងធ្វើឱ្យប្រទេសដែលត្រូវបានពិភពលោកមើលរំលងមួយនេះ កសាងនូវអនាគតដែលគេទន្ទឹងរង់ចាំមើល។
នេះគឺជាការលើកឡើងរបស់លោក Galip Sun អគ្គនាយកប្រតិបត្តិក្រុមហ៊ុន The Point និងជាចាងហ្វាងផ្សាយគេហទំព័រសារព័ត៌មាន Khmer Times ភាសាចិន ក្នុងកិច្ចសម្ភាសន៍ពិសេសជាមួយសារព័ត៌មាន Finance Times (FT) ដោយលោកបានលើកឡើងអំពីដំណើរវឌ្ឍនភាពប្រទេសកម្ពុជាតាមរយៈការវិភាគបែបសត្យានុម័តរបស់លោក។
ខាងក្រោមនេះជាខ្លឹមសារទាំងស្រុងនៃកិច្ចសម្ភាសន៍៖
សំណួរ៖ កាលពីខែសីហាកន្លងទៅ កម្ពុជាបានបង្កើតរាជរដ្ឋាភិបាលថ្មីដោយរលូន ស្របពេលដែលស្ថានភាពនយោបាយមានស្ថិរភាព តើលោកអាចព្យាករបានទេអំពីស្ថានភាពគោលនយោបាយសេដ្ឋកិច្ចក្រោមការដឹកនាំរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលអាណត្តិថ្មី?
Galip Sun៖ ការបង្កើតគណៈរដ្ឋមន្ត្រីថ្មី អាចនិយាយបានថាជាការបង្ហាញនូវឆន្ទៈហ៊ានធ្វើអ្វីមុនគេ គណៈរដ្ឋមន្ត្រីថ្មីដែលកកើតឡើងដោយរដ្ឋមន្ត្រីចំនួន៣០រូប ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី១០រូប និង ទេសរដ្ឋមន្ត្រី១១រូប ដែលក្នុងនោះមានមន្ត្រីមួយចំនួនអាយុទើបតែប្រមាណ៤០ឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ។ បើប្រៀបធៀបជាមួយមន្ត្រីរៀមច្បង អ្នកស្នងតំណែងថ្មីភាគច្រើនគឺទទួលបានការអប់រំឧត្តមសិក្សានៅប្រទេសលោកខាងលិច ពោរពេញដោយបទពិសោធន៍សង្គម។ ក្នុងអំឡុងពេលថ្នាក់ដឹកនាំអាណត្តិចាស់កាន់អំណាច ដោយសារកម្ពុជាកំពុងស្ថិតនៅក្នុងស្ថានភាពក្រីក្រ ក្នុងដំណើរការបង្កើតប្រព័ន្ធសង្គមនិងគោលនយោបាយឧស្សាហកម្មពាក់ព័ន្ធ ពួកគេជៀសមិនរួចក្នុងការស្វែងរកផលប្រយោជន៍អភិវឌ្ឍន៍ជាតិរយៈពេលខ្លីនិងខ្វះការរៀបចំជាយុទ្ធសាស្ត្រ។ សង្គមកម្ពុជាបច្ចុប្បន្ននៅមានអាជីវកម្មនិងបាតុភាពមិនសមរម្យមួយចំនួន បានបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់អំពីបញ្ហានេះ។
គណៈរដ្ឋមន្ត្រីថ្មីដែលពោរពេញដោយធនធានមនុស្សវ័យក្មេង នឹងអាចកែប្រែស្ថានភាពនេះបាន។ សរុបមក សមាជិកគណៈរដ្ឋមន្ត្រីថ្មីមិនជួបប្រទះនឹងការឈឺចាប់នៃភាពក្រីក្រដូចអ្នកដឹកនាំជំនាន់មុននោះទេ។ បទពិសោធន៍នៃការរីកចម្រើននិងការអប់រំរបស់ពួកគេ និងបរិយាកាសមានគោលបំណងរារាំងពួកគេពីការរំខានខ្លាំងពេកដោយផលប្រយោជន៍រយៈពេលខ្លី នៅពេលប្រឈមមុខនឹងការសម្រេចចិត្តធំៗនិងស្មុគស្មាញ ហើយឈានទៅបង្កើតគោលនយោបាយដែលសមស្របទៅនឹងតម្រូវការនៃឧស្សាហកម្មនិងសេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្ពុជា។
ប្រទេសកម្ពុជានាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ បានក្លាយជាការបើកចំហយ៉ាងពេញលេញ និងបានធ្វើសមាហរណកម្មទៅក្នុងការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចក្នុងតំបន់និងពិភពលោកជាផ្លូវការក្នុងកម្រិតធំមួយ។ មានការហូរចូលនៃអ្នកវិនិយោគដែលមានចក្ខុវិស័យវែងឆ្ងាយនិងអ្នកជំនាញក្នុងវិស័យហិរញ្ញវត្ថុ ពាណិជ្ជកម្ម ផលិតកម្ម កសិកម្ម និង ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ។ នៅពេលដែលសេដ្ឋកិច្ចមានលក្ខខណ្ឌចាំបាច់ រួមទាំងដើមទុនហិរញ្ញវត្ថុ ធនធានមនុស្សឆ្នើម និងទំនុកចិត្ត វានឹងប្រឈមមុខនឹងឱកាសអភិវឌ្ឍន៍ថ្មី។ ដូច្នេះខ្ញុំមាន សុទិដ្ឋិនិយមយ៉ាងខ្លាំងចំពោះសន្ទុះអភិវឌ្ឍន៍ ឧស្សាហកម្មនិង សេដ្ឋកិច្ច របស់ប្រទេស កម្ពុជានាពេលអនាគត។
ដោយឡែក ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចចាប់ផ្តើមជាមួយនឹងការច្នៃប្រឌិតផ្នែកការយល់ដឹងនិងប្រព័ន្ធការងារ។ ដោយសារការរីកចម្រើននិងបទពិសោធន៍អប់រំខុសៗគ្នានៃអ្នកដឹកនាំជំនាន់ថ្មី ពួកគេប្រាកដជាអាចផ្តល់នូវការធានាជាវិជ្ជមានពីប្រព័ន្ធការងារសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជានាពេលអនាគតទាក់ទងនឹងទិសដៅគោលនយោបាយសំខាន់ៗបន្ថែមទៀត។ ថ្មីៗនេះ មន្ត្រីដែលទើបតែងតាំងថ្មីមួយរូបបាននិយាយថា ការផ្តោតសំខាន់បន្ទាប់របស់ពួកគេគឺដើម្បីដាក់ចេញនូវច្បាប់និងវិធានការពាក់ព័ន្ធមួយចំនួន ដើម្បីជំរុញការវិនិយោគ បង្កើនប្រសិទ្ធភាពផលិតកម្ម និង កែលម្អបរិយាកាសអាជីវកម្ម។ ក្រឡេកមើលតាមកម្មវិធីនេះ ទស្សនវិស័យសេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្ពុជាមានលក្ខខណ្ឌថ្មីនិងបង្ហាញរូបភាពសុទិដ្ឋិនិយម។ ទន្ទឹមនឹងនោះ ការប្រយុទ្ធប្រឆាំងអំពើពុករលួយនិងការលើកកម្ពស់តម្លាភាពបន្ថែមទៀតក្នុងអភិបាលកិច្ចនិងការអនុវត្តច្បាប់ ក៏នឹងជាចំណុចផ្តោតសំខាន់របស់រដ្ឋាភិបាលថ្មីផងដែរ។ ទាំងនេះនឹងមានឥទ្ធិពលវិជ្ជមាននិងទូលំទូលាយដល់ការអភិវឌ្ឍឧស្សាហកម្មនិងសេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្ពុជា។
លើសពីនេះ ទាក់ទងនឹងភូមិសាស្ត្រនយោបាយនិងការប្រកួតប្រជែងអំណាច ប្រទេសចិននិងសហរដ្ឋអាម៉េរិកនឹងប្រកួតប្រជែងបន្ថែមទៀតនៅក្នុងតំបន់អាស៊ាន ដើម្បីទទួលយកគំរូជំនួយ (ការផ្តល់ផលិតផលរួមក្នុងតំបន់។ល។) ដើម្បីពង្រឹងឥទ្ធិពលរបស់ពួកគេនៅក្នុងតំបន់នេះ។ ដូច្នេះហើយ ខ្ញុំព្យាករទុកមុនថា GDP សម្រាប់មនុស្សម្នាក់របស់កម្ពុជាអាចកើនឡើងដល់ទៅបួនដងឬលើសពី ៣.៥០០ ដុល្លារអាម៉េរិកក្នុងរយៈពេល ១០ ឆ្នាំខាងមុខ។
សំណួរ៖ លោកបានរស់នៅកម្ពុជាយូរមកហើយ តើលោកបានសង្កេតឃើញការអនុវត្តរបស់ ក្រុមហ៊ុនសហគ្រាសចិន នៅកម្ពុជា យ៉ាងដូចម្តេច? តើក្រុមហ៊ុនចិន អាចមានតួនាទីអ្វីខ្លះក្នុងអភិបាលកិច្ចសេដ្ឋកិច្ចក្នុង ស្រុកក្រោមការដឹកនាំរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលថ្មី?
Galip Sun៖ ខ្ញុំបានមកប្រទេសកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ២០១៧ ហើយមានបទពិសោធន៍ក្នុងវិស័យឧស្សាហកម្មនៅកម្ពុជាជាច្រើន ដូចជាអចលនទ្រព្យ សម្ភារៈសំណង់ សណ្ឋាគារ និង ភោជនីយដ្ឋានជាដើម។ ដោយសារទីផ្សារកម្ពុជានៅតែស្ថិតក្នុងកម្រិតអភិវឌ្ឍន៍បឋម ក្រុមហ៊ុនមួយចំនួនធំដែលវិនិយោគក្នុងប្រទេសកម្ពុជា មិនបានផ្អែកលើការយល់ដឹងស៊ីជម្រៅអំពីទីផ្សារនិងការអភិវឌ្ឍរបស់កម្ពុជានោះទេ ប៉ុន្តែផ្អែកលើភាពត្រេកត្រអាលឬចំណាប់អារម្មណ៍វិនិយោគដែលមានភាពមិនច្បាស់លាស់។ បាតុភាពនេះមានភាពលេចធ្លោជាពិសេសនៅក្នុងឧស្សាហកម្មអចលនទ្រព្យ។
ផ្អែកលើបទពិសោធន៍ជិត ២០ ឆ្នាំរបស់ខ្ញុំក្នុងការបម្រើការងារនៅក្រុមហ៊ុន អចលនទ្រព្យនៅទីក្រុងប៉េកាំង ខ្ញុំមើលឃើញថា ពួកគេខ្វះជំនាញវិជ្ជាជីវៈទាំងផលិតផលនិងប្រតិបត្តិការទីផ្សារ។ ឧទាហរណ៍ ការចម្លងយកទាំងស្រុងនូវបទពិសោធន៍នៃគម្រោងក្នុងស្រុក ដោយមិនគិតពីផលិតផល វប្បធម៌ក្នុងតំបន់ និង កត្តាអាកាសធាតុ ដោយមិនគិតពីកម្រិតសមត្ថភាពធនធានមនុស្សក្នុងការពង្រីកទីផ្សារក្នុងស្រុកនិងតំបន់ជុំវិញ ហើយពឹងផ្អែកខ្លាំងពេកលើបទពិសោធន៍ទីផ្សារក្នុងប្រទេសចិន។
ទីផ្សារអចលនវត្ថុកម្ពុជាមិនទាន់មានតម្រូវការរឹងមាំនៅឡើយ ស្ទើរតែគ្មានសាច់ប្រាក់គ្រប់គ្រាន់ដើម្បីបំពេញតម្រូវការវិស័យអចលនទ្រព្យ។ បញ្ហាទាំងនេះបាននាំឱ្យក្រុមហ៊ុនអភិវឌ្ឍអចលនទ្រព្យចិននៅកម្ពុជាប្រឈមនឹងភាពចលាចល បាត់បង់សណ្ដាប់ធ្នាប់និងអស់លទ្ធភាពក្នុងការបន្តការងារ។ ទន្ទឹមនឹងនេះ ជំងឺរាតត្បាត កេរ្តិ៍ឈ្មោះរបស់កម្ពុជាលើឆាកអន្តរជាតិ និង ហេតុផលផ្សេងទៀត វាបណ្តាលឱ្យផលិតផលលំនៅដ្ឋានមិនអាចលក់បាន ហើយថែមទាំងមានការខាតបង់យ៉ាងធំធេងនៅក្នុងតំបន់មួយចំនួន។ ប៉ុន្តែ ខ្ញុំ មិន មើល បាតុភូត នេះ ក្នុង ផ្លូវអវិជ្ជមាន ទេ។ ការថយក្រោយមានន័យថា នៅមានលំហអភិវឌ្ឍនិងវឌ្ឍនភាព។ នៅពេលដែលកម្ពុជាបើកសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួនទៅកាន់ពិភពខាងក្រៅកាន់តែច្រើន អ្នកមានទេពកោសល្យឆ្នើមកាន់តែច្រើនមើលឃើញពីសក្ដានុពលនៃការអភិវឌ្ឍរបស់កម្ពុជា ហើយឧស្សាហកម្មនិងសេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្ពុជានឹងកាន់តែមានភាពវិជ្ជមាននាពេលអនាគត។
នៅពេលនិយាយអំពីតួនាទីរបស់សហគ្រាសចិនក្នុងអភិបាលកិច្ចសេដ្ឋកិច្ចរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលថ្មី គ្មានអ្វីគួរឱ្យសង្ស័យទេថា ជំហររឹងមាំរបស់សហគ្រាសចិននិងសហគ្រិន និង អ្នកគ្រប់គ្រងវិជ្ជាជីវៈចិនជាច្រើននៅក្នុងការអភិវឌ្ឍឧស្សាហកម្មនិងសេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្ពុជានាពេលអនាគតគឺពិបាកក្នុងការជំនួសណាស់។ គួបផ្សំនឹងមូលដ្ឋានគ្រឹះដ៏រឹងមាំដែលក្រុមវិនិយោគិនចិនបានបង្កើតនៅទីនេះ ភាពខុសគ្នានៃវប្បធម៌តិចតួចនិងកត្តាខាងក្រៅដែលកើតឡើងដោយភូមិសាស្ត្រនយោបាយ ស្ថានភាពនេះមិនត្រូវបានគេរំពឹងថានឹងផ្លាស់ប្តូរគុណភាពទេក្នុងរយៈពេល ១០ ឆ្នាំ។
សំណួរ៖ តើ ស្ថានភាពប្រកួតប្រជែងអាជីវកម្មនៅកម្ពុជា បច្ចុប្បន្នមានលក្ខណៈបែបណា? តើឧត្តមានុភាពរវាងក្រុមហ៊ុនចិន អាម៉េរិក និងជប៉ុនជាអ្វី?
Galip Sun៖ ដូចគ្នានឹងដំណើរការអភិវឌ្ឍឧស្សាហកម្មនិងសេដ្ឋកិច្ចដែលតួអង្គសេដ្ឋកិច្ចជាច្រើនត្រូវឆ្លងកាត់ ការប្រកួតប្រជែងរបស់កម្ពុជាក្នុងវិស័យធុរកិច្ចនៅតែស្ថិតក្នុងដំណាក់កាលដែលមិនទាន់មានសណ្តាប់ធ្នាប់ពេញលេញនៅឡើយ។ នៅពេលដែលវិនិយោគិននិងសហគ្រិនជាច្រើនជ្រើសរើសគម្រោងវិនិយោគនិងអាជីវកម្ម ពួកគេមិនជ្រើសរើសគម្រោងវិនិយោគនិងអាជីវកម្មដោយផ្អែកលើការស្រាវជ្រាវស៊ីជម្រៅលើទីផ្សារនិងឧស្សាហកម្មដែលពួកគេមានឧត្តមានុភាពនោះទេ ហើយក៏មិនផ្អែកលើគុណសម្បត្តិប្រកួតប្រជែងអាជីវកម្មផ្ទាល់ខ្លួនរបស់ពួកគេដែរ។ មូលដ្ឋាននៃការសម្រេចចិត្តរបស់ពួកគេគឺតែងតែរំពឹងលើពាក្យសាមញ្ញបីម៉ាត់គឺ “ខ្ញុំថាអាច” ។ ជាការពិត ការវិនិយោគ ភាពជាសហគ្រិននិងសូម្បីតែការជ្រើសរើសការងារ មិនគួរផ្តោតលើកត្តាតូចៗនិងផលប្រយោជន៍រយៈពេលខ្លីពេកនោះទេ។ ពួកគេត្រូវមានការគិតយ៉ាងទូលំទូលាយនិងពិចារណាលើទិដ្ឋភាពបន្ថែមទៀត ដូចជាធនធាននិងគុណសម្បត្តិផ្ទាល់ខ្លួន តម្រូវការទីផ្សារ និង ដំណាក់កាលអភិវឌ្ឍន៍ឧស្សាហកម្ម ដើម្បីបង្កើនអត្រាជោគជ័យឱ្យកាន់តែខ្ពស់។
ដូចដែលបានលើកឡើង វិនិយោគិនក្នុងតំបន់ផ្សេងៗគ្នាមានគុណសម្បត្តិខុសៗគ្នា។ គុណសម្បត្តិនៃមូលធនរបស់ចិននិងសហគ្រាសចិនត្រូវបានឆ្លុះបញ្ចាំងកាន់តែច្រើននៅក្នុងបរិមាណនិងទំហំ។ ខ្ញុំផ្ទាល់មិនសូវបានយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះក្រុមហ៊ុនមកពីសហរដ្ឋអាម៉េរិក ជប៉ុន និង កូរ៉េខាងត្បូងទេ។ តែខ្ញុំដឹងថាមានក្រុមហ៊ុនជប៉ុនមិនច្រើនទេនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ឯក្រុមហ៊ុនអាម៉េរិកកាន់តែតិចទៅទៀត ហើយទីផ្សារឆ្លើយតបរបស់ពួកគេក៏មានតិចតួចដែរ។
សំណួរ៖ តើលោកសង្ឃឹមយ៉ាងណាចំពោះ រាជរដ្ឋាភិបាលថ្មីក្នុងការជំរុញ ទំនាក់ទំនងរវាងកម្ពុជា និងចិន? ក្នុងនាមអ្នកសារព័ត៌មានដែលរស់ នៅក្នុងប្រទេស កម្ពុជាយូរអង្វែង តើលោកមានទស្សនៈអ្វីខ្លះសម្រាប់ការ អភិវឌ្ឍទំនាក់ទំនងប្រទេសទាំងពីរ?
Galip Sun៖ សមាជិករាជរដ្ឋាភិបាលថ្មីភាគច្រើនគឺនៅក្មេងនិងមានការអប់រំខ្ពស់ មានចក្ខុវិស័យនិងទស្សនៈពិភពលោកកាន់តែល្អប្រសើរ។ ដូច្នេះខ្ញុំជឿជាក់ថា នៅថ្ងៃអនាគតទំនាក់ទំនងកម្ពុជា-ចិននឹងកាន់តែរឹងមាំនិងប្រកបដោយនិរន្តរភាព។
ក្នុងនាមជាអ្នកវិនិយោគនិងចាងហ្វាងផ្សាយ ខ្ញុំពោរពេញដោយការរំពឹងទុកសម្រាប់ទំនាក់ទំនងដែលមានភាពរឹងមាំនិងនិរន្តរភាពបន្ថែមទៀតរវាងកម្ពុជានិងចិននាពេលអនាគត។ ទាក់ទងនឹងការកសាងទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសទាំងពីរនាពេលខាងមុខ ខ្ញុំសូមលើកជាយោបល់និងសំណូមពរមួយចំនួន៖
១. ពង្រឹងការផ្លាស់ប្តូរវប្បធម៌និងអន្តរកម្ម។ កម្ពុជានិងចិនមានវប្បធម៌និងប្រវត្តិសាស្ត្រខុសគ្នា ភាគីទាំងពីរគួរតែពង្រឹងការផ្លាស់ប្តូរនិងអន្តរកម្មប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពលើវិស័យវប្បធម៌ប្រពៃណីនិងការអប់រំរវាងប្រទេសទាំងពីរទាំងក្នុងក្របខណ្ឌរដ្ឋបាលនិងស៊ីវិល ហើយបង្កើតលក្ខខណ្ឌទំនាក់ទំនងនិងបរិស្ថានឱ្យកាន់តែរលូន ជំរុញទំនាក់ទំនងនិងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការទ្វេភាគីលើវិស័យវប្បធម៌ឱ្យកាន់តែស៊ីជម្រៅ។
២. ពង្រឹងការវិនិយោគនិងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការក្នុងឧស្សាហកម្មសុខាភិបាល។ កម្ពុជានិងចិនមានសក្តានុពលនិងគុណសម្បត្តិក្នុងឧស្សាហកម្មនិងទីផ្សារ ធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវការវិនិយោគនិងសេរីភាពទីផ្សារ បង្កើតលក្ខខណ្ឌកិច្ចសហប្រតិបត្តិការឧស្សាហកម្មកាន់តែងាយស្រួលសម្រាប់អ្នកវិនិយោគនិងអ្នកចូលរួមទីផ្សារ ព្រមទាំងផ្តល់នូវលក្ខខណ្ឌល្អប្រសើរសម្រាប់ពាណិជ្ជកម្ម ការវិនិយោគ ការសាងសង់ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ។ល។ សេណារីយ៉ូនិងឱកាសសម្រាប់ការផ្លាស់ប្តូរនិងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការដែលអនុញ្ញាតឱ្យវិនិយោគិនក្នុងវិស័យផ្សេងៗសម្រេចបានកិច្ចសហប្រតិបត្តិការដោយសេរីនិងមានសណ្តាប់ធ្នាប់ ស្របតាមវឌ្ឍនភាពទីផ្សារនិងច្បាប់ទីផ្សារ ហើយប្រើប្រាស់លទ្ធផលនៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាក់ស្តែង ដើម្បីប្រឆាំងនឹងយុទ្ធនាការលាបពណ៌ “ការទូតជះលុយ” ដោយអ្នកទ្រឹស្តីឧបាយកលមួយចំនួន ជំរុញនិងបង្កើតបានជាស្ថានភាពកិច្ចសហប្រតិបត្តិការកាន់តែអំណោយផល។
៣. ពង្រឹងការតភ្ជាប់សេដ្ឋកិច្ចនិងពាណិជ្ជកម្មក្នុងតំបន់។ បង្កើតនិងធ្វើឱ្យស៊ីជម្រៅនូវយន្តការកិច្ចសហប្រតិបត្តិការសេដ្ឋកិច្ចនិងពាណិជ្ជកម្មពហុភាគីក្នុងតំបន់ ដូចជាអង្គការសហប្រតិបត្តិការមេគង្គ-ឡានឆាង និង RCEP ដែលអំណោយផលដល់ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចនិងពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគី បន្ធូរបន្ថយការរឹតបន្តឹងកូតានាំចូលនិងនាំចេញលើផលិតផលពាណិជ្ជកម្មដែលពាក់ព័ន្ធ ឈានដល់កិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មកាន់តែច្រើន រៀបចំបង្កើតវេទិកាអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចនិងឧស្សាហកម្មដែលពាក់ព័ន្ធឱ្យបានកាន់តែច្រើន ដើម្បីបង្កើតលក្ខខណ្ឌល្អប្រសើរសម្រាប់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការនិងការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចក្នុងតំបន់។
៤. ពង្រឹងយន្តការចែករំលែកបទពិសោធន៍អភិវឌ្ឍន៍ពាក់ព័ន្ធ។ ពង្រឹងបន្ថែមលើការចែករំលែកបទពិសោធន៍ជោគជ័យក្នុងការការពារបរិស្ថាន ការអប់រំនិងបណ្តុះបណ្តាល ការច្នៃប្រឌិតបច្ចេកវិទ្យា ឧស្សាហូបនីយកម្មកសិកម្មនិងវិស័យផ្សេងៗទៀត ប្រទេសចិនអាចប្រើប្រាស់បទពិសោធន៍កម្រិតខ្ពស់ដើម្បីជួយកម្ពុជាឱ្យឆាប់ទទួលបានជោគជ័យក្នុងការអភិវឌ្ឍវិស័យខាងលើ។
សំណួរ៖ តើត្រូវប្រើយន្តការការទូតនិងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការបែបវិទ្យាសាស្ត្របែបណា ដើម្បីជំរុញការធ្វើសមាហរណកម្មកាន់តែប្រសើរឡើងរបស់កម្ពុជាទៅក្នុងគំនិតផ្តួចផ្តើម “ខ្សែក្រវាត់មួយ ផ្លូវមួយ”?
Galip Sun៖ កម្ពុជាបច្ចុប្បន្នខុសពីអតីតកាល។ សមាជិកគណៈរដ្ឋមន្ត្រីថ្មីដែលមានចំណេះដឹង ការយល់ដឹងនិងយល់ច្បាស់អំពីបេសកកម្ម ពួកគេបានត្រៀមលក្ខណៈរួចរាល់ដើម្បីទទួលយកប្រទេសកម្ពុជាដែលប្រសើរជាងមុន។ កម្ពុជា ជា ទីផ្សារពិសេសមានសក្ដានុពល អភិវឌ្ឍន៍ ជាច្រើន ដែល ប្រជាជនសាមញ្ញមិនទាន់បានឃើញ។ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត បានប្រកាសក្នុងកិច្ចប្រជុំគណៈរដ្ឋមន្ត្រីថ្មីនាថ្ងៃទី២៤ ខែសីហាថា រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានឹងខិតខំប្រឹងប្រែងដឹកនាំប្រទេសនិងប្រជាជនឱ្យក្លាយជាប្រទេសដែលមានចំណូលខ្ពស់ក្នុងរយៈពេល ២៥ ឆ្នាំខាងមុខ ដោយផ្អែកលើសន្តិភាពនិងការអភិវឌ្ឍដែលបានបង្កើតឡើងក្នុងរយៈពេល ២៥ ឆ្នាំកន្លងមក ដាក់ចេញនូវ “យុទ្ធសាស្ត្របញ្ចកោណ” គឺ (១) ការអភិវឌ្ឍមូលធនមនុស្ស (២) ការធ្វើពិពិធកម្មសេដ្ឋកិច្ចនិងការបង្កើនភាពប្រកួតប្រជែង (៣) ការអភិវឌ្ឍវិស័យឯកជននិងការងារ (៤) ការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយភាពធន់ ចីរភាព និង បរិយាបន្ន (៥) ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចនិងសង្គមឌីជីថល។ ការអនុវត្តកំណែទម្រង់ និងការបើកទូលាយរបស់ប្រទេសចិនអស់រយៈពេលជាង ៤០ ឆ្នាំ បានសង្ខេបនូវបទពិសោធន៍ដ៏មានប្រយោជន៍ជាច្រើននៅក្នុងវិស័យដែលបានរៀបរាប់ខាងលើ និងទទួលបានលទ្ធផលជាផ្លែផ្កា ហើយនេះក៏ជាទិសដៅដ៏សំខាន់សម្រាប់កម្ពុជាក្នុងការអនុវត្ត “យុទ្ធសាស្ត្របញ្ចកោណ” ក្នុងរយៈពេល ២៥ ឆ្នាំខាងមុខ។ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត បានសង្កត់ធ្ងន់ថា “យុទ្ធសាស្ត្របញ្ចកោណ” នឹងចែកចេញជា ៥ ដំណាក់កាល ដែលគ្រោងនឹងអនុវត្តដោយរដ្ឋាភិបាល ៥ អាណត្តិក្នុងរយៈពេល ២៥ ឆ្នាំខាងមុខ។ ដូច្នេះហើយ នេះ ក៏ នឹង ក្លាយ ជា “ គោលនយោបាយ នយោបាយ” ដែល គ្របដណ្ដប់ លើ រដ្ឋាភិបាល ជាច្រើនអាណត្តិ មាន ទិសដៅ យុទ្ធសាស្ត្រ អភិវឌ្ឍជាតិ ដ៏ពេញលេញ។
ដោយវិនិច្ឆ័យពីការប្តេជ្ញាចិត្តលើការអភិវឌ្ឍរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជាថ្មី ប្រទេសចិនប្រាកដជានឹងក្លាយជាកម្លាំងគាំទ្រដែលមិនអាចខ្វះបានសម្រាប់កម្ពុជាក្នុងការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចនិងសង្គមនាពេលអនាគត។ ដូច្នេះ កម្ពុជា អាច នឹង ក្លាយ ជា ប្រទេស ដែល ទទួល បាន អត្ថប្រយោជន៍ ច្រើន បំផុត ពី គំនិត ផ្ដួចផ្ដើម វិនិយោគ “ខ្សែក្រវាត់មួយ ផ្លូវមួយ” របស់ ចិន។ គួបផ្សំនឹងល្បែងនយោបាយដ៏ខ្លាំងក្លារវាងចិននិងសហរដ្ឋអាម៉េរិកនៅក្នុងប្រទេសជុំវិញសមុទ្រចិនខាងត្បូង កម្ពុជាប្រាកដជានឹងក្លាយជាប្រទេសដែលទទួលបានផលប្រយោជន៍ច្រើនបំផុតពីភូមិសាស្ត្រនយោបាយ។ ដូច្នេះ ការណ៍ដែលលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត សម្រេច ទៅ ទស្សនកិច្ច នៅ ប្រទេស ចិន មុនគេ វាពិតជាជម្រើសដ៏វ័យឆ្លាតមួយ។
ការផ្លាស់ប្តូរប្រទេស មានន័យថាជាការកកើតថ្មី។ សមាជិកគណៈរដ្ឋមន្ត្រីថ្មីរបស់កម្ពុជាភាគច្រើនមានវ័យក្មេងដែលពោរពេញដោយចំណេះដឹងខ្ពស់ ហើយការកំណត់ទិសដៅអភិវឌ្ឍជាតិនិងផែនការយុទ្ធសាស្រ្តច្បាស់លាស់នឹងក្លាយជាកម្លាំងចលករសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍយ៉ាងខ្លាំងក្លារបស់កម្ពុជា។
ប្រភពអត្ថបទ៖ Financial Times ភាសាចិន
