BBC៖ នៅថ្ងៃទី ១៣ ខែមេសាឆ្នាំ ២០២០ តាមទស្សនវិស័យនៃការសង្កេតនយោបាយ និងសន្តិសុខ លោកបណ្ឌិត Ha Hoang Hop អ្នកស្រាវជ្រាវជាន់ខ្ពស់នៃវិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវអាស៊ីអាគ្នេយ៍ (Iseas, Singapore) បានប្រាប់សារព័ត៌មានប៊ីប៊ីស៊ីវៀតណាមថា៖ “ កំណត់សំគាល់ថ្ងៃទី ៣០ ខែមិនា របស់បេសកកម្មអចិន្រ្តៃយ៍របស់វៀតណាម នៅឯអង្គការសហប្រជាជាតិ (ញូវយ៉ក) ដើម្បីបដិសេធការទាមទារខុសច្បាប់ពីចិន នៅក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង ដោយអះអាងនូវអធិបតេយ្យអធិបតេយ្យ និងយុត្តាធិការរបស់វៀតណាម បង្ហាញការគាំទ្រខាងនយោបាយនិងច្បាប់ ដល់ប្រទេសម៉ាឡេស៊ី និងហ្វីលីពីនអះអាងជាថ្មីនូវគោលនយោបាយនយោបាយរបស់ខ្លួន ដោយផ្អែកលើច្បាប់អន្តរជាតិ ក្នុងបញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូង។ នេះបើតាមការចេញផ្សាយរបស់សារព័ត៌មាន BBC ជាភាសាវៀតណាម កាលពីថ្ងៃទី១៣ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២០។
“ កំណត់ត្រានេះ បានច្រានចោលការអះអាងខុសច្បាប់របស់ចិន ជាថ្មីម្តងទៀត នៅពេលដែលប្រទេសចិនបានយកការចោទប្រកាន់នោះ ដើម្បីប្រឆាំងនឹងកំណត់ត្រារបស់ម៉ាឡេស៊ី និងហ្វីលីពីន ទៅកាន់អង្គការសហប្រជាជាតិ នៅពេលមុននេះ នៅក្នុងបរិបទរបស់ប្រទេសចិន” ។ ប្រទេសចិនកំពុងទាញយកប្រយោជន៍ពីស្ថានការណ៍ទាំងមូល ប្រឆាំងនឹងជំងឺរាតត្បាត COVID-១៩ ដើម្បីលើកកម្ពស់សកម្មភាពខុសច្បាប់នៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង និងសមុទ្រចិនខាងកើត ដើម្បីផ្លាស់ប្តូររចនាសម្ព័ន្ធសន្តិសុខ ស្ថានភាពភូមិសាស្ត្រនយោបា យភូមិសាស្ត្រយុទ្ធសាស្ត្រ និងការបន្ត។ ការទាមទារអធិបតេយ្យភាពខុសច្បាប់នៅសមុទ្រខាងកើត គំរាមកំហែងដល់ប្រទេសដទៃទៀតក្នុងតំបន់។ “
ទាក់ទងនឹងការឆ្លើយតបជាអន្តរជាតិនិងក្នុងតំបន់លោកបណ្ឌិត Ha Hoang Hop បានអត្ថាធិប្បាយថា៖
“ បន្ទាប់ពីឧប្បត្តិហេតុ ដែលចិនបានអោយឆ្មាំសមុទ្រខ្លួន ពន្លិចទូកនេសាទវៀតណាម ក្រសួងការបរទេសអាមេរិក ក្រសួងការពារជាតិអាមេរិក និងសមាជិកសភាអាមេរិកជាច្រើនរូបទៀត បានថ្កោលទោសសកម្មភាពរបស់ចិនដោយអះអាងជាថ្មីនូវការគាំទ្ររបស់ខ្លួនចំពោះវៀតណាមក្នុងការការពារអធិបតេយ្យភាពអធិបតេយ្យភាព និងយុត្តាធិការរបស់វៀតណាមនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង។ ប្រទេសហ្វីលីពីននិងម៉ាឡេស៊ីបានសម្តែងការប្រឆាំង ចំពោះទីក្រុងប៉េកាំងសម្រាប់នាវាចរណ៍ចូលក្នុងសមុទ្រ ដើម្បីពន្លិចនាវានេសាទរបស់វៀតណាម។
“ Quad គឺជាក្រុមមួយនៃប្រទេសចំនួនបួនដែលកំពុងខិតខំចូលរួមចំណែកក្នុងការធានាដល់សន្តិភាពនិងសន្តិសុខ នៅឥណ្ឌូ – ប៉ាស៊ីហ្ (Indo Pacific) ដែលមានការចូលរួមវិភាគទានយ៉ាងច្រើនពីសហរដ្ឋអាមេរិកនិងជប៉ុន។ Quad រួមជាមួយកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងដទៃទៀតរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកនៅឥណ្ឌូ – ប៉ាស៊ីហ្វិកមើលឃើញថាប្រទេសចិន គឺជាប្រភពនៃហានិភ័យសន្តិសុខ ដ៏ធំបំផុតនៅក្នុងតំបន់។ សកម្មភាពជាក់លាក់របស់ Quad បាន និងត្រូវសម្របសម្រួលជាមួយសកម្មភាពរបស់អាមេរិក នៅប៉ាស៊ីហ្វិករួមទាំងសមុទ្រចិនខាងត្បូង ផងដែរ។ សហរដ្ឋអាមេរិកមិនមើលរំលងផែនការ ឬឱកាសណាមួយ ដើម្បីជួយរក្សាសន្តិសុខក្នុងតំបន់ និងគ្រប់គ្រងហានិភ័យដែលបង្កឡើងដោយទីក្រុងប៉េកាំងឡើយ ”
សហរដ្ឋអាមេរិក បន្តល្បាតចំពោះសេរីភាព ក្នុងការធ្វើនាវាចរណ៍ រួមទាំងការល្បាតនៅច្រកសមុទ្រតៃវ៉ាន់។ ប្រទេសចិនបានធ្វើសមយុទ្ធនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង ដោយមានអ្នកប្រមាញ់ជានាវាចម្បាំង និងនាវាមុជទឹក។ ប្រទេសចិន នៅតែបន្តធ្វើយុទ្ធសាស្រ្ត លើកោះសិប្បនិម្មិត នៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង ដោយអនុញ្ញាតឱ្យយន្តហោះ បរបាញ់ក្រោមដី Y-8 ចុះចតនៅលើកោះសិប្បនិម្មិតមួយ នៅកោះស្ព្រែតលី ដោយបង្កើនសមយុទ្ធយោធា នៅសមុទ្រ៕ ប្រែសម្រួលៈ ណៃ តុលា
