បរទេស៖ ច្រកសមុទ្រហូមូហ្ស គឺជាច្រកតូចមួយ ដែលមានសារៈសំខាន់ជាយុទ្ធសាស្ត្រឬទឹកតូចចង្អៀតដែលភ្ជាប់ឈូងសមុទ្រពែរ្សជាមួយសមុទ្រអារ៉ាប់ និងឈូងសមុទ្រអូម៉ង់។ ខ្សែទឹកនេះមានទទឹងត្រឹមតែ ២១ ទៅ ៦០ ម៉ាយល៍ (ពី ៣៣ ទៅ ៩៥ គីឡូម៉ែត្រ) ច្រកសមុទ្រហូមហ្សូមានសារសំខាន់ព្រោះវាជាចំណុចភូមិសាស្ត្រ និងជាសរសៃឈាមធំសម្រាប់ដឹកជញ្ជូនប្រេងពីមជ្ឈឹមបូព៌ា។
យោងតាមការចុះផ្សាយរបស់គេហទំព័រ Thoughtco បានឲ្យដឹងថា ប្រទេសអ៊ីរ៉ង់ និងអូម៉ង់ គឺជាប្រទេសដែលនៅជិតនឹងច្រកសមុទ្រហូមហ្សូ ហើយមានសិទ្ធិកាន់កាប់ទឹកដីលើដែនទឹក។ ដោយសារតែសារៈសំខាន់របស់ខ្លួនអ៊ីរ៉ង់បានគំរាមបិទច្រកសមុទ្រហូមូហ្សជាច្រើនដងក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រថ្មីៗនេះ។
សារៈសំខាន់ភូមិសាស្ត្រ និងប្រវត្តិនៃច្រកសមុទ្រហូមូស៖ ក្នុងឆ្នាំ ២០១១ ប្រេងជិត ១៧ លានបារ៉ែលឬជិត ២០% នៃប្រេង ដែលបានជួញដូរនៅលើពិភពលោក បានហូរតាមនាវាឆ្លងកាត់តាមច្រក Strait of Hormuz ជារៀងរាល់ថ្ងៃ សម្រាប់ប្រេងប្រចាំឆ្នាំជាង ៦ ពាន់លានបារ៉ែល។ ជាមធ្យមនាវាដឹកប្រេងឆៅចំនួន ១៤ គ្រឿងបានឆ្លងកាត់ច្រកសមុទ្រក្នុងមួយថ្ងៃ ក្នុងឆ្នាំនោះដោយយកប្រេងទៅទិសដៅនានាដូចជាជប៉ុន ឥណ្ឌា ចិន និងកូរ៉េខាងត្បូង នេះបេីយោងតាម (រដ្ឋបាលព័ត៌មានថាមពលសហរដ្ឋអាមេរិក) ។
ក្នុងនាមជាចំណុចខ្វះខាតទឹកសមុទ្រហូម៉ូហ្ស គឺតូចចង្អៀតណាស់ដែលមានទទឹងត្រឹមតែ ២១ គីឡូម៉ែត្រ (៣៣ គីឡូម៉ែត្រ) ត្រង់ចំណុចតូចបំផុត និង ៦០ គីឡូម៉ែត្រ (៩៥ គីឡូម៉ែត្រ) ត្រង់ចន្លោះធំបំផុត។ ទោះយ៉ាងណាទទឹងនៃផ្លូវដឹកជញ្ជូនមានទំហំតូចជាង (ប្រហែលពីរម៉ាយ (៣គីឡូម៉ែត្រ) ក្នុងទិសដៅនីមួយៗ) ពីព្រោះទឹកមិនជ្រៅគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់នាវាដឹកប្រេងនៅទូទាំងទទឹងច្រកសមុទ្រនោះទេ។
Strait of Hormuz គឺជាចំណុចភូមិសាស្ត្រយុទ្ធសាស្ត្រមួយអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ ហើយវាធ្លាប់ជាកន្លែងនៃជម្លោះហើយមានការគំរាមកំហែងជាច្រើនពីប្រទេសជិតខាងក្នុងការបិទវា។ ឧទាហរណ៍នៅទសវត្សឆ្នាំ ១៩៨០ ក្នុងអំឡុងពេលសង្គ្រាមអ៊ីរ៉ង់ – អ៊ីរ៉ាក់ បានគំរាមបិទច្រកសមុទ្រនេះ បន្ទាប់ពីអ៊ីរ៉ាក់បានបង្អាក់ការដឹកជញ្ជូនតាមខ្សែទឹក។ លើសពីនេះទៀតច្រកសមុទ្រនេះក៏ជាកន្លែងនៃការប្រយុទ្ធគ្នារវាងកងទ័ពជើងទឹកសហរដ្ឋអាមេរិក និងអ៊ីរ៉ង់ នៅខែមេសា ឆ្នាំ ១៩៨៨ បន្ទាប់ពីសហរដ្ឋអាមេរិក បានវាយប្រហារប្រទេសអ៊ីរ៉ង់ ក្នុងអំឡុងសង្គ្រាមអ៊ីរ៉ង់ – អ៊ីរ៉ាក់។
នៅទសវត្សឆ្នាំ១៩៩០ ជម្លោះរវាងអ៊ីរ៉ង់ និងអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម លើការគ្រប់គ្រងកោះតូចៗជាច្រើននៅតាមច្រកសមុទ្រហូមហ្ស ធ្វើឱ្យមានផែនការបិទច្រកសមុទ្រនេះន្ថែមទៀត ប៉ុន្ដែទោះយ៉ាងណានៅឆ្នាំ១៩៩២ អ៊ីរ៉ង់ បានកាន់កាប់កោះទាំងនេះ ប៉ុន្តែភាពតានតឹងនៅតែមាននៅក្នុងតំបន់នេះពេញមួយទសវត្សឆ្នាំ១៩៩០ ។
នៅខែធ្នូ ឆ្នាំ២០០៧ និងឆ្នាំ២០០៨ ព្រឹត្តិការណ៍នាវាចរ ជាច្រើនរវាង សហរដ្ឋអាមេរិក និងអ៊ីរ៉ង់ បានកើតឡើងនៅ Strait of Hormuz ។ នៅខែមិថុនា ឆ្នាំ២០០៨ អ៊ីរ៉ង់បានអះអាងថា ប្រសិនបើខ្លួនត្រូវបានវាយប្រហារ នៅច្រកសមុទ្រនេះ សហរដ្ឋអាមេរិក នឹងត្រូវបានបិទ នៅក្នុងកិច្ចប្រឹងប្រែងមួយ ដើម្បីបំផ្លាញទីផ្សារប្រេង នៅលើពិភពលោក។ សហរដ្ឋអាមេរិក បានឆ្លើយតបដោយអះអាងថា រាល់ការបិទច្រកសមុទ្រនឹងត្រូវបានចាត់ទុកជាអំពើសង្គ្រាម។ ភាពតានតឹងនេះបានកើនឡើងបន្ថែមទៀត និងបានបង្ហាញពីសារៈសំខាន់នៃច្រកសមុទ្រហូមហ្ស នៅលើខ្នាតទូទាំងពិភពលោក។
ទោះបីជាមានការគំរាមកំហែង នាពេលបច្ចុប្បន្ន និងពីអតីតកាលក៏ដោយ ក៏ច្រកសមុទ្រនេះ មិនដែលត្រូវបានបិទម្ដងណាឡេីយ ហើយអ្នកជំនាញជាច្រើន អះអាងថា វានឹងមិនមាននោះទេ។ នេះបណ្តាលមកពី សេដ្ឋកិច្ចរបស់អ៊ីរ៉ង់ ពឹងផ្អែកលើការដឹកជញ្ជូន ប្រេងឆ្លងកាត់ច្រកសមុទ្រ។ លើសពីនេះទៀត ការបិទច្រកសមុទ្រនេះ ទំនងជានឹងបង្កឱ្យ មានសង្គ្រាមរវាងអ៊ីរ៉ង់ និងសហរដ្ឋអាមេរិក និងបង្កើតភាពតានតឹង ថ្មីរវាងអ៊ីរ៉ង់ និងបណ្តាប្រទេស ដូចជាឥណ្ឌា និងចិន។
ជំនួសឱ្យការបិទច្រកសមុទ្រហូមូស អ្នកជំនាញបានព្រមគ្នាលេីកឡេីងថា ទំនងជាអ៊ីរ៉ង់ នឹងធ្វើឱ្យការដឹកជញ្ជូនតាមតំបន់មានការលំបាក ឬយឺតជាមួយនឹង សកម្មភាព ដូចជាការរឹបអូសនាវា និងកន្លែងវាយឆ្មក់៕
ដោយ ឈូក បូរ៉ា
